Ankara 18. Aile Mahkemesi, bir boşanma davasında önemli bir karara imza atarak Türk Medeni Kanunu’ndaki “1 yıllık bekleme süresi” düzenlemesini Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıdı. Mahkeme, söz konusu sürenin bireylerin özel hayatına ve aile düzenine gereksiz müdahale oluşturduğunu belirterek iptal talebinde bulundu.
Söz konusu başvuru, daha önce “3 yıllık bekleme süresini” iptal eden AYM kararının ardından, boşanma hukukunda ikinci kritik dönüm noktası olarak görülüyor.
Türk Medeni Kanunu’nun 166. Maddesi
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi, boşanma davasının reddedilmesi durumunda eşlerin 1 yıl boyunca yeni dava açamamasını öngörüyor. Ancak Ankara 18. Aile Mahkemesi, bu hükmün Anayasa’ya aykırı olduğunu savunarak itiraz yoluna başvurdu.
Mahkemenin gerekçesinde şu tespitler öne çıktı:
Boşanma süreci yıllarca uzuyor: İlk davanın reddi, istinaf ve temyiz aşamaları derken süreç 10 yılı aşabiliyor. Buna eklenen 1 yıllık bekleme şartı, ölçülülük ilkesine aykırı bulunuyor.
Özel hayata müdahale: Fiilen bitmiş bir evliliğin bekleme süresiyle uzatılması, bireylerin özel hayatına ve aile düzenine gereksiz müdahale anlamına geliyor.
Hakka erişim engeli: Bekleme zorunluluğu, kişilerin boşanma hakkını kullanmasını makul olmayan biçimde geciktiriyor.
Gereksiz tekrar: Yargıtay kararlarında uzun süre ayrı yaşamanın zaten “evliliğin temelinden sarsılması” için yeterli görüldüğü hatırlatılarak, “ret sonrası ayrıca 1 yıl bekleme”nin anlamsız olduğu vurgulandı.
3 Yıldan 1 Yıla İnen Süre Yeniden Tartışmada
Hatırlanacağı üzere, Anayasa Mahkemesi 22 Şubat 2024 tarihli kararıyla aynı maddenin önceki hâlindeki “3 yıllık bekleme süresini” iptal etmişti. Yüksek Mahkeme, o kararında kuralın “özel ve aile hayatına saygı hakkı ile aile kurumunun korunması arasında makul dengeyi sağlamadığını” belirterek ölçüsüz olduğuna hükmetmişti.
Bu kararın ardından yasama organı, 14 Kasım 2024’te yürürlüğe giren 7532 sayılı Kanun ile bekleme süresini 1 yıla düşürmüştü. Ancak şimdi, bu yeni düzenlemenin de ölçüsüz olduğu iddiası AYM önünde yeniden değerlendirilecek.
AYM Esas İncelemeye Geçiyor
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Ankara 18. Aile Mahkemesi’nin başvurusunu ilk inceleme kapsamında görüştü. Dosya, esas inceleme aşamasına geçilmesi için raportör görüşüyle birlikte önümüzdeki günlerde yeniden ele alınacak.
Yüksek Mahkeme’nin vereceği karar, Türk boşanma hukukunda “ret sonrası bekleme” kuralının geleceğini belirleyecek. Olası bir iptal durumunda, boşanma davası reddedilen eşler 1 yıl beklemeksizin yeni dava açabilecek.
Kararın Etkileri Ne Olacak?
AYM’nin kararı sadece bireysel davalar için değil, genel hukuk düzeni açısından da büyük önem taşıyor. Bekleme süresinin kaldırılması durumunda:
Boşanma süreçlerinin kısalması,
Mahkemelerin iş yükünün azalması,
Tarafların özel hayatlarına daha hızlı yön verebilmesi bekleniyor.
Uzmanlar, olası iptal kararının boşanma hakkını “temel hak” düzeyine çıkarabileceğini belirtiyor. Böylece, fiilen sona ermiş evliliklerin “bekleme şartı” nedeniyle sürüncemede kalmasının önüne geçilecek.
Gözler Anayasa Mahkemesi’nde
Ankara 18. Aile Mahkemesi’nin başvurusu, Türk Medeni Kanunu’nda boşanma süreçlerinin yeniden şekillenmesine yol açabilir. Yüksek Mahkeme’nin önümüzdeki haftalarda vereceği karar, hem bireylerin haklarına erişimi hem de aile hukukunun geleceği açısından belirleyici olacak.
