-Trabzon’un Ortahisar ilçesi Tabakhane Vadisi’nde Büyükşehir Belediyesi’nin pazaryeri ve otopark projeleri inşaatlarında surun doğusu ile Kuzgundere Vadisi’nde yapılan kazı çalışmasında ortaya çıkan Roma ve Bizans dönemine ait yapılar koruma altına alınırken, Roma döneminde yapıldığı belirlenen rıhtım, sur, anıtsal kapı için açık hava müzesi çalışmaları sürüyor.
BU HABERLER İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
Ortahisar ilçesine bağlı Pazarkapı Kaleboyu mevkiinde Büyükşehir Belediyesi’ne ait otopark inşası öncesi arkeojeoradar ve sismik çalışmalarla belirlenen kalıntılar için müze tarafından yapılan sondaj kazı çalışmasında antik Roma rıhtım yapıları, kale koruma maksatlı hendek duvarı ve anıtsal yapılara ait toprak altı kalıntılarla Trabzon’un tarihi geçmişi bir defa daha gün yüzüne çıkmıştı. Otopark alanında 5 farklı noktada yapılan sondaj kazı çalışmasında ortaya çıkan M.Ö ve sonrası Roma dönemine ait yapılar sebebiyle otoparkın çevresi kapatılarak güvenli hale getirilmişti. Toprağın 4-6 metre altından çıkan yapılar için süren kazı çalışmalarında Roma İmparatoru Hadrianus (MS 117-135) dönemine ait kentin antik liman surlarının güneydoğu köşesine ait kalıntılar, Doğu Roma İmparatoru Justinyanus dönemine ait milattan sonra 6. yüzyıl olarak tarihlendirilen sur duvarının bir bölümü ve Geç Bizans-Komnen dönemi olarak bilinen 1461 öncesi döneme tarihlendirilen 150 metre uzunluğunda, 5-7 metre yüksekliğe sahip savunma ve savunma dışı su yolu, gemi barınağı olarak kullanılmış olan su dolu hendeğin duvarı ortaya çıkmıştı.
Gene Ortahisar ilçesindeki Zağnos Vadisi içerisinde yer verilen İçkale ve Yukarıhisar bölgesinde yürütülen arkeolojik kazının 1. etabında obsidyenden yapılmış kesici alet, 80 tane farklı dönemlere ait sikke, seramik malzemeler, Osmanlı dönemine ait tarihi parçalar ve IV. İoannis döneminde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı ile Roma dönemine ait olduğu tahmin edilen 2 basit kiremit mezar bulunmuştu. Zağnos Vadisi içinde yer verilen İçkale’de tarihi kalıntıların çıkarılması için vurulan kazmalar meyvesini verirken, ilk etap kazı çalışmalarında 80 tane farklı dönemlere ait sikke ve Roma dönemine ait olduğu tahmin edilen basit kiremit mezar bulunmuştu.
Seramik malzemeler, Osmanlı döneminde yaratılmış bir hazire, amforalar, pitoslar, çatı kiremit parçaları, yangın lokasyonu ve tunç şamdan kaidesi gibi eserlerin bulunduğu arkeolojik kazıda 4. John döneminde yapıldığı düşünülen bir duvar kalıntısı da belirlenirken, Bizans, Roma, Osmanlı ve Helenistik dönemlere ait birçok eserin daha bulunabileceği değerlendirilen bölgede sonlandırılan kazı çalışmaları bu senenin Temmuz ayında tekrardan başlanacağı söylendi.
“Arkeolojik park yada arkeolojik gösterim alanı yapılacak”
Konuyla alakalı değerlendirmelerde bulunan Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, Pazarkapı ve Moloz mevkiinde toprağın altında halen tarihi kalıntıların bulunabileceğine dikkat çekerek bu yöndeki çalışmaların daha kapsamlı bir biçimde sürdürülmesi gerektiğini belirtti.
Erüz, yapılacak kazı çalışmalarıyla limana ait tarihi kalıntıların ortaya çıkabileceğine dikkat çekerek “Trabzon’a ait 2 bin 400 senelik kaydedilmiş şehrin varlığına, tarihine, kalesine, limanın varlığına dair kaydı olan bir şehir. Bu 2 bin 400 senelik limanı kalesi nerede derseniz, kalesi bugünkü yerinde. Limanı bugünkü Moloz dediğimiz mevkiinin Pazarkapı ve Moloz’un bulunduğu alanda. Eğer bu bölgenin altı kazınırsa limana ait mendirek yapılar hala toprağın altında, çıkartılabilir. Belediyenin daha önce yapmış olduğu Kaymakamlık ve Belediye binaları sırasında antik liman veyahut ta öncesine yapılara ait kalıntılar çıkmıştı. Ama ne yazık ki kentsel duyarlılığa karşın tepkilere karşın kazılarda o yapıların bir kısmı kırılıp atıldı. Ardından ikinci kademe gene o bölgede Kadınlar Pazarı dediğimiz Pazarkapı’nın surların doğu kısmında yapılan kazı sırasında gene kalıntılar gün yüzüne çıktı. Bu sefer o antik surlar ve antik yapılara ait izlerin daha geniş boyutlu yapılar ortaya çıkınca surların altında o bölgede sağ olsun Büyükşehir Belediye Başkanının biz zatî, şahsi müdahalesi ve alakasıyla orada rıhtım olduğunu bildiğimiz, düşündüğümüz bir alanda arkeolojik park yada arkeolojik gösterim alanı biçiminde bir alan düzenlemesi için bir boşluk bırakıldı. Aynı biçimde yapılaşma yapılırken, zaten kalenin önünde de boşluk bırakılmıştı” şeklinde konuştu.
“Trabzon’u Roma’ya getirmek demek turizmi Trabzon’a getirmek demek”
Söz konusu alanda uzmanlar nezdinde kazı yapıldığını söyleyen Erüz, “Orada da şimdi müze müdürlüğü ve üniversitemiz uzmanlarının denetiminde kazı yapılıyor. Yapılan kazı ardından ortaya çıkacak olan taşınır yahut taşınmaz kalıntılar raporlanacak, belgelenecek ne oldukları net olarak bilimsel tekniklerle açıklanacak. Ardından o alanı sayın başkanın dediği gibi inşallah bir aksilik olmazsa bir açık hava müzesi biçiminde o alan Trabzon’un Roma’ya açılan kapısı biçiminde planlanacak ve hem Maraş Caddesinin üst kısmında Tabakhane Vadisinin içinde hem de Kadınlar Pazarının arkasındaki alanla beraber orası 1300’lerde yapılmış olan sur duvarının altında da esasında aynı yapıların devamı olması çok büyük muhtemel. Mutlaka Pazarkapı’nın ikinci kentsel dönüşüm kısmı yapılırken orada da mutlaka arkeologların sondaj yaparak önce jeofizik taktiğiyle zeminin taranması akabinde arkeolojik sondajlar yapılmak suretiyle tarihi yapıların tespit edip ondan sonra üstüne kentsel dönüşüm planları ve projeleri yapılmasında yarar var. Trabzon 2 bin 400 senelik kadim bir kent. Roma, Bizans ve Osmanlı’da eyalet başkentliği yapmış , Kommen kralı zamanında başkentlik yapmış bir coğrafya. Dolayısıyla coğrafyanın başkentidir bu başkente yaraşır biçimde Trabzon’un tarihini açığa çıkartıp mutlaka müzeleştilmesi ve halka sunulması gerekiyor. Çünkü Trabzon’u Roma’ya getirmek demek turizmi Trabzon’a getirmek demek. Trabzon’da bacasız sanayi dediğimiz turizm sayesinde daha fazla insanın kültür turizminden para kazanması manasına geliyor. Trabzon’da şu anda maalesef kültür turizminin isimi yok, bunun ismini koymakta Roma ile başlatmak gerekiyor ki; sağ olsun sayın belediye başkanımız ve valimiz de bu konuda duyarlı. Para mı kültür derken işin arasına karışıyoruz şu anda biz kültürü ön plana çekersek tarihi açığa çıkarırsak eminim bir ardından para da peşinden gelecek” diyerek konuştu.
“Amacımız Trabzon’a bir arkeoloji müzesi kazandırmak”
Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Zorluoğlu ise hedeflerinin Trabzon’a mutlaka bir arkeolojik müze kazandırmak olduğunu ifade ederek kazı çalışmalarını kendi dönemlerinde başlattıklarını söyledi.
Zorluoğlu, “Trabzon tarihinde Ortahisar bölgesinde kazı çalışmalarını ilk biz başlattık. Bundan önce böyle bir çalışma görmedik. Yukarı hisarda da var. Kadınlar Halinde bilimsel bir biçimde uzman arkadaşlar çalışıyor. Bunların daha da artırılması gerekir. Trabzon’un arkeolojik manada mutlaka daha çok çalışma görmesi gerekir. Hedefimiz bu çalışmaların sonucunda Trabzon bir arkeoloji müzesi kazandırmak. Trabzon 4 bin senelik tarihe sahip bir şehir olarak bir arkeolojik müzeyi hak ediyor fakat arkeolojik müze olabilmesi için bir takım tarihi eşyaların kazılarda elde edilmesi gerekir. Dolayısıyla müzeye dışardan bir şey getirecek halimiz yok. Bunlar değerli işler” diyerek konuştu.
