Bilim insanları, ölü hücrelerin yaşamla ölüm arasında yeni bir duruma geçebileceğini ve kendi kendini organize eden canlı sistemlere dönüşebileceğini öne sürüyor.
Bilim Kurgu Gerçek Mi Oluyor?
Frankenstein ya da Re-Animator gibi klasik bilim kurgu filmlerinde sıkça işlenen "ölümden sonra hayat" teması, bilimsel gerçekliğe bir adım daha yaklaşıyor olabilir. Washington Üniversitesi’nden Prof. Peter Noble ve City of Hope Ulusal Tıp Merkezi’nden Alex Pozhitkov’un liderlik ettiği bir çalışma, ölen organizmaların hücrelerinin yaşamla ölüm arasında tanımlanamayan bir "üçüncü varoluş hali"ne geçebileceğini ortaya koydu.
Yaşamla Ölüm Arasında Yeni Bir Durum
Physiology dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, ölümden sonra bile bazı hücreler işlevselliklerini sürdürüp yeni beceriler kazanabiliyor. Bu durum, geleneksel biyoloji anlayışının sınırlarını zorluyor. Araştırmacılara göre, yeterli besin, oksijen ve biyokimyasal sinyal sağlandığında, bu hücreler organize olarak yeni çok hücreli yapılara dönüşebiliyor. Bu da yaşamın mutlak bir son olmadığı fikrini gündeme getiriyor.
Kurbağa Hücrelerinden Canlı Makineler
2021 yılında yapılan bir deneyde, ölmüş kurbağaların deri hücrelerinin laboratuvar koşullarında birleşerek kendi kendine çoğalabilen canlı yapılar oluşturduğu gözlemlendi. Bu minik canlı sistemler "xenobot" olarak adlandırıldı. Silia adı verilen kıl benzeri uzantılarla hareket eden xenobotlar, çevreden madde toplayabiliyor, bilgi kaydedebiliyor, kendilerini onarabiliyor ve sınırlı düzeyde çoğalabiliyor.
İnsan Hücrelerinden Yeni Organizmalara
Benzer bir başarı, insan akciğer hücreleriyle elde edildi. Araştırmacılar, bu hücrelerin laboratuvar ortamında birleşerek "anthrobot" adını verdikleri mikroskobik canlı organizmalara dönüştüğünü keşfetti. İnsan saç telinden daha ince olan bu organizmaların, çevredeki hasarlı sinir hücrelerini iyileştirme ve kendilerini onarma gibi dikkat çekici yetenekleri bulunuyor.
Yaşam Boyunca Görülmeyen Yeni İşlevler
Bu yeni organizmaların taşıdığı özellikler, yaşam süresi boyunca gözlemlenmeyen hücresel işlevlere işaret ediyor. Bilim insanları, ölüm sonrası hücresel organizasyonun, doğrudan genetik yapı kadar, organizmanın yaşı, sağlığı, cinsiyeti gibi çevresel faktörlere de bağlı olduğunu belirtiyor.
Elektriksel Canlanma İhtimali
Araştırmacılar, bu "üçüncü durum"un, hücreler arası elektriksel sinyallerle tetiklenebileceğini düşünüyor. Hücre zarındaki iyon kanalları ve pompalar, tıpkı Frankenstein’daki gibi, organizmanın yapısını yeniden şekillendirebilecek "gizli elektrik devreleri" gibi çalışabilir. Bu sinyallerin, hücreleri yeniden organize ederek hareket, büyüme gibi temel işlevleri başlatabileceği tahmin ediliyor.
