Kırmızı et, insan beslenmesinde uzun süredir önemli bir yere sahip. Ancak son yıllarda hem çevresel etkileri hem de sağlık üzerindeki potansiyel zararları nedeniyle tartışma konusu oldu. Uzmanlar, kırmızı etin önemli besinler içerdiğini kabul ediyor ancak aşırı tüketimin kalp-damar hastalıkları ve bazı kanser türleriyle ilişkilendirilebileceğini vurguluyor.
Kırmızı Et Nedir ve Hangi Türleri Kapsar?
Kırmızı et, memeli hayvanların kas dokusundan elde edilen etleri kapsar. Sığır, dana, kuzu, koyun, keçi ve geyik eti bu gruba girer. Buna karşın tavuk, hindi gibi kümes hayvanları ve sakatat kırmızı et sınıfına dahil edilmez.
2021’de İngiltere’de yapılan bir araştırma, günlük kırmızı et tüketiminin 2008–2019 yılları arasında yaklaşık %37 azaldığını ve kişi başına ortalama 23,7 grama düştüğünü ortaya koydu. Uzmanlara göre bu düşüşte çevre, hayvan refahı ve sağlık endişeleri kadar etin yüksek fiyatı da etkili.
Kırmızı Etin Sağlık Açısından Yararları
Dublin Üniversitesi’nden Prof. Alice Stanton’a göre, kırmızı et sağlığımız için gerekli birçok besin maddesini içeriyor. Bu etler, vücut tarafından kolayca emilen yüksek kaliteli protein, demir, çinko ve B12 vitamini bakımından oldukça zengin.
1. Yüksek Kaliteli Protein
100 gram kırmızı ette yaklaşık 30 gram protein bulunur. Bu protein, vücudun üretemediği tüm temel amino asitleri içerir. Bu amino asitler kasların, organların ve dokuların yapısında yer alır; ayrıca hücreler arası iletişimi sağlayan haberci proteinlerin sentezinde görev yapar. Özellikle çocukluk, hamilelik ve yaşlılık dönemlerinde yeterli protein alımı büyük önem taşır.
2. Demir ve Çinko Kaynağı
Kırmızı et, vücutta oksijen taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gerekli olan heme demiri içerir. Bitkisel demir kaynaklarından beş kat daha kolay emilen bu demir, anemi (kansızlık) riskini azaltır.
Ayrıca kırmızı et, çinko açısından da zengindir. Çinko; bağışıklık sistemi, yara iyileşmesi ve hücre yenilenmesi gibi birçok hayati süreçte görev alır. Bitkisel gıdalardaki fitatlar çinko emilimini azaltabilir, bu nedenle hayvansal kaynaklar daha etkili bir seçenek sunar.
3. B12 Vitamini Deposu
B12 vitamini yalnızca hayvansal ürünlerde bulunur. Bu vitamin, sinir sisteminin sağlıklı çalışması, DNA sentezi ve kırmızı kan hücresi üretimi için elzemdir. Vegan bireylerde B12 eksikliği riski yüksektir; bu nedenle takviye veya zenginleştirilmiş gıdalar tüketilmesi önerilir.
Olası Sağlık Riskleri
Her ne kadar besleyici olsa da, kırmızı etin aşırı tüketimi bazı sağlık riskleriyle ilişkilendirilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2015’te yayımladığı rapora göre, kırmızı et “muhtemelen kanserojen”, işlenmiş et ise “kanserojen” olarak sınıflandırıldı. Özellikle kolorektal (bağırsak) kanser riskiyle bağlantılı bulgular dikkat çekiyor.
İşlenmiş etler —örneğin pastırma, salam, sosis ve jambon— koruyucu maddeler, tuz veya tütsüleme işlemleri nedeniyle sağlık açısından daha riskli kabul ediliyor.
Bunun yanı sıra, kırmızı et yüksek miktarda doymuş yağ içerir. Bu yağ türü, kandaki “kötü” LDL kolesterol seviyesini artırarak kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlayabilir. Diyetisyen Aisling Pigott’a göre, “Kalp sağlığı için kırmızı etin ölçülü tüketilmesi gerekir. Daha fazla sebze, baklagil ve balık içeren dengeli bir diyet en doğru yaklaşımdır.”
Ne Kadar Kırmızı Et Tüketilmeli?
İngiltere Sağlık Servisi (NHS) ve birçok sağlık otoritesi, kırmızı ve işlenmiş et tüketiminin günde 70 gramı geçmemesini öneriyor. Daha küçük porsiyonlar tercih etmek, işlenmiş etleri sınırlamak ve bitkisel protein kaynaklarına (örneğin mercimek, fasulye, nohut) daha fazla yer vermek bu dengenin sağlanmasına yardımcı olabilir.
