NASA tehlikeli göktaşı için tarih ve saat verdi!

İnsanlık tarihi boyunca dünya dönem dönem asteroit tehlikeleriyle karşı karşıya kaldı. Kimi zaman göktaşı dünyaya düştü ve bir doğa harikası yarattı, kimi zaman da dünyaya ulaşması sadece bir olasılık olarak kaldı. Peki olası bir tehlike karşısında yetkililerin tavrı ne olacak?

Son günlerin en çok konuşulan filmlerinden olan, ‘Don’t Look Up’ iki bilim insanının başına gelenleri ve çabalarını anlatmasından ziyade, esasında olası bir meteor tehlikesi karşısında önde gelen devletlerin ve kurumların nasıl bir tavır takınacaklarının eleştirisini yapıyor. İnsanlığın kaderini etkileyen bir vaziyetin üzerini mü örtecekler, yoksa halka kısa bir müddet içerisinde sonlarının geleceğini söyleyip ‘yaşama veda etme şansı’ mı tanıyacaklar?

Başından sonuna tamamen iki bilim insanının sisteme karşı verdiği mücadeleyi anlatan bu filmi bir kenara koyup biz de meydana gelmesi muhtemel tehlikelere karşı neler yapabileceğimize, sonra da tarihte yaşananlara bakalım.

Filmi izleyenler dünyanın kaderini tehdit eden bir göktaşının varlığı vaziyetinde “NASA ne kadar güvenilir?” sorusunu soruyor. NASA’nın Goddard Merkezi’nde bilim iletişiminden sorumlu gökbilimci Michelle Tyler ise daha önce de gündeme gelen bu soruya esprili ama net yanıtlar vermişti.

Tyler, “Biz insanız ve tehlikeli bir şeyin geleceğini bilseydik, onu saklamamızın bir yolu olmazdı. Bunun komplo teorisyenlerini ikna etmeyeceğini biliyorum ama NASA’daki çalışmalarımıza dair en sevdiğim şeylerden biri, bunların şeffaflığı ve kötü bir şey olsa bile size anlatacak olmamız” demişti.

GERÇEK TEHLİKE ‘EMPIRE STATE’ BÜYÜKLÜĞÜNDE!

Filmi izleyenler olası bir tehlike karşısında ne yapacaklarını sorgularken, bilim insanları gelecek hafta 18 Ocak günü saat 21.51’de Dünya’ya en yakın konumdan geçmesi beklenen asteroitin uzunluğunun 1 kilometre olduğunu belirtti. İyi haber şu ki, Dünya’ya 1,93 milyon kilometre uzaklıktan geçecek asteroit güvenli bir açıklığa sahip olacak. Yani tam olarak ‘Empire States’ binası büyüklüğünde olan bu asteroit hesaplamalara göre Dünya’ya çarpmayacak.

YILDIZ GİBİ GÖRÜNECEK

‘Asteroit (7482) 1994 PC1’ olarak isimlendirilen gök cismi, ilk olarak 1994 senesinde astronom Robert McNaught tarafından Avustralya’daki Siding Spring Gözlemevi’nde keşfedildi. Araştırmacılar, yapılan çalışmalar neticesinde asteroiti ‘potansiyel tehlike’ kategorisine aldı. Bu asteroit her ne kadar ‘potansiyel tehlikeli’ olarak anılsa da gezegenimiz için tehlikeli olduğunu söylemek yanlış olur.

ABD İstanbul Büyükelçiliği de NASA’nın asteroitlerle alakalı hazırladığı bir videoyu sosyal medya hesabından paylaştı. Videoda Dünya’nın her gün asteroit bombardımanına uğradığı ve asteroitlerin hangi şartlarda tehlike oluşturup oluşturmayacağına dair bilgiler veriliyor.

Yapılan hesaplamalar bu asteroitin Dünya’ya 1,93 milyon kilometre uzaklıktan geçeceğini yani Ay’ın Dünya’ya konumundan bile 5,15 kat daha uzakta bulunacağını hesapladı. Bilim insanları, asteroidin yörüngesini hesaplayarak hata payının sadece 133 kilometre olduğunu belirtti. Bu sebeple yakın bir zamanda çarpışma riskinin olmadığı açıkça görülüyor. Bu arada asteroit, Dünya’ya göre saniyede ortalama 19.56 kilometrelik akıllara durgunluk veren bir hızda seyahat edecek fakat sadece bir gece gökyüzünde yıldız gibi görünecek.

YİNE GELECEK!

Asteroit (7482) 1994 PC1, bundan 89 sene önce 17 Ocak 1933’te Dünya’ya 1,1 milyon kilometrelik yakın ve güvenli bir mesafede geçiş yapmıştı. Tam 89 sene sonra gelecek hafta tekrardan Dünya’nın yakınlarından geçecek bu asteroit bilim insanlarının hesaplamalarına göre tekrardan 18 Ocak 2105’te Dünya’ya benzer bir mesafeden geçecek.

‘ENDİŞELENMEYE GEREK YOK’

NASA’nın 18 Ocak’ta dünyanın yakınlarından geçecek göktaşını ‘potansiyel tehlike’ olarak yorumlanması fakat ‘Dünyayı tehdit etmiyor’ demesi ne mana ifade ediyor? Astrofizikçi ve Popüler Bilim Yazarı Dr. Selçuk Topal, “Söz konusu asteroit Dünya’ya ortalama 2 milyon km uzaklıktan geçecek. Yani Dünya-Ay mesafesinin 5 katı bir mesafeden geçip gidecek” ifadelerini kullandı.

Asteroidin 1 km’lik çapını dikkate alındığında Dünya’ya çarptığında ciddi problem yaratabilecek büyüklükte olduğunu belirten Topal, bilinen asteroitlerin yüzde 99’undan daha büyük bir çapa sahip olduğunu da ekledi. (7482) 1994 PC1 adlı asteroidin 1994 senesinde keşfedildiğini belirten Selçuk Topal, “Tehlikeli asteroitler grubunda yer alıyor. İstatistiksel olarak bakarsak bu boyuttaki asteroitler gezegenimize yaklaşık 1 milyon senede bir çarpar. Fakat endişelenmeye gerek yok” diyerek konuştu.

‘BİR GÜN KORUMAK MECBURIYETINDE KALACAĞIZ’

Çoğunluğu bahsedilen boyutlarda olmasa da astreoit geçişlerinin sıklıkla olduğunun altını çizen Dr. Topal, “Mesela bu ay içinde 10 asteroit gezegenimize 1 ile 10 milyon km arasında değişen mesafelerden geçişler yapacak. 7482 kodlu bu asteroidin yörünge dönemi 1,5 seneden biraz daha uzun. Bundan sonraki en yakın geçişi ise 2105 senesinde olacak ama yakın derken 2,3 milyon km mesafeden bahsediyorum. Yani bu geçişinden çok daha uzak bir mesafeden geçip gidecek” şeklinde konuştu.

Topal, daha fazla sayıda tehlikeli asteroit keşfedildikçe gezegenimizin tehditlere karşı ne kadar savunmasız olduğunu her geçen gün daha iyi anladığımızı belirtti. Selçuk Topal, “Bir gün gezegenimizi devasa bir asteroidin tehdidine karşı korumak mecburiyetinde kalacağız” diye bu alandaki çalışmalara istinasız her ülkenin destek vermesi gerektiğini, söz konusu kötü senaryoların gezegen boyutunda bir yıkıma neden olacağına dikkat çekti.

DÜNYA’YA DÜŞEN GÖKTAŞLARININ MUCİZESİ

Uzayla alakalı merak edilen konularından biri de meteorlar. Biz bu vaziyeti yıldız kayması olarak bilsek de daha ender dönemlerde bazı asteroitler atmosferden girerek dünyaya ulaşıyor ve çarptıkları yerde krater gölü oluşturabiliyor.

Bugün yeryüzünde bilinen tam 190 adet doğruluğu bilimsel verilerle ispatlanmış çarpma krateri bulunuyor. Bu kraterlerin neredeyse hepsi görüntüleri ve ihtişamıyla görenleri büyülüyor. Bu krater göllerinden birkaçına daha yakından bakalım:

LONAR KRATERİ

1823 senesinde İngiliz memur J.E Alexander tarafından Hindistan’da keşfedilen Lonar krater gölünün, bazalt kaya düzlüklerinde bulunduğu için ilk olarak volkanik hareketler neticesinde oluştuğu düşünülmüş. Fakat günümüzde yapılan çalışmalar neticesi bu kraterin 55 bin sene öncesinde bir asteroitin dünyaya düşmesi neticesi oluştuğu bulundu.

Bu bölgede yetişen çeşitli bitkiler ve yaşayan canlılar araştırmacıları şaşırtıyor. Öte Yandan Lonar krateri mitolojik açıdan da çok mühim bir yere sahip. Lonar kraterinin Hinduizm tanrılarından biri olan Vişnu’nun şeytan Lavanasura’yı öldürdüğü yer olduğuna inanılıyor. İnanışa göre bu krater şeytanın yatağı ve kraterin içindeki su ise şeytanın kanı…

WOLFE CREEK KRATERİ

Wolfe Creek Krateri, Kuzeybatı Avustralya’da oluşmuş bir göktaşı krateri. Yapılan çalışmalar kraterin ömrünün 150 bin senelik olduğunu gösteriyor. 1947 senesinde keşfedilen bu yaşlı krater hakkında yerel halk Aborjinlerin birçok hikâyesi var. Her bakımdan muhteşem bir görünüme sahip olan bu krater gölü inanışa göre devasa yılanların yeryüzüne çıktığı bir nokta.

Türlü inanışların yanı sıra biçimi ve büyüklüğü bakımından kraterin içinde dünyada eşine, benzerine rastlanmayan canlı türlerinin olduğu öngörülüyor.

GOSSE BLUF KRATERİ

Avusturalya krater çeşitliliği bakımından dünyanın genelinden daha fazlasına sahip. Gosse Bluf krateri de tıpkı öbür kraterler gibi çok mühim. Eğer bu kratere ulaşmak isterseniz mutlaka bölgede yaşayan Aborjinlerin söylediklerini dikkate almalısınız.

142 milyon sene önce bu bölgeye çarparak oluşan krater, kutsal sayılan bir bölge. Aborjinlerin inanışları da tıpkı bilimsel açıdan olduğu gibi gökyüzünden geliyor. Aborjin halkı Tanrıça Tnorala’nın gökyüzünde bir grup kadınla dans ederken bebeğini beşiğe koyduğunu ve o beşiğin dünyaya düşerek bu krater gölünü yarattığına inanıyor. İşte bu yüzden de bu kraterin korunması gerektiğine inanıyorlar.