MKK nedir, MKK sicil şifresi nasıl alınır? MKK sicil şifresi bloke olursa ne yapılmalı?

2001 yılında kurulan ve tam açılımı Merkezi Kayıt Kuruluşu olan MKK ile ilgili konular merak ediliyor. Vatandaşlar, MKK nedir ve MKK sicil numarası nasıl alınır sorularının cevaplarını arıyor. İşte konuyla ilgili ayrıntılar.

Merkezi Saklama Kuruluşu MKK Nedir?

MKK, ayrıca sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin ilgili taraflarca elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistem olan Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun (KAP) işletici kuruluşudur.

Borsada işlem sonrası (post-trade) kurumlarının en önemlilerinden biri Merkezi Saklama Kuruluş’larıdır (Central Securities Depository – CSD). Merkezi Saklama Kuruluşu bir “menkul kıymet takas sistemi” işleten (SSS-Security Settlement System) ve bununla birlikte menkul kıymetlerin ilk kaydının yapılması (ihraç) (notary service) ve menkul kıymet hesaplarının en üst seviyede merkezi olarak tutulması (central maintenance service) faaliyetlerinden en az birini yerine getiren kurumdur.

“Menkul kıymet takas sistemi” ise AB‘nin 98/26 sayılı Mutabakat Kesinliği Direktifinin (Settlement Finality Directive) birinci maddenin (a) fıkrasına atıfla, menkul kıymet transfer emirlerini işleyen sistem olarak tanımlanmıştır. Merkezi saklama fonksiyonunda en temel öğe, menkul kıymetlerin ihraç edildiği, üye veya haksahibi bazında hesaplarda tutulduğu, el değiştirdiği, bunlara ilişkin hakların tesis edildiği merkezi bir sistem işletilmesidir.

MKK, sermaye piyasası araçlarının kayden ihracının yapıldığı, haksahibi bazında açılan hesaplarda sermaye piyasası araçlarının kaydedildiği, bunlar üzerindeki hakların izlendiği, kayıtlarına hukuki sonuçlar bağlandığı Kanunla bu görevi üstlenmiş bir merkezi yapıdır. Bir başka deyişle, menkul kıymetlerin ihraç edildiği, haksahibi bazında hesaplarda tutulduğu, el değiştirdiği, bunlara ilişkin hakların tesis edildiği merkezi bir sistemdir. MKK bu yapısıyla Türkiye’nin Merkezi Saklama Kuruluşu’dur.​

MKK ne işe yarar?

MKK, yani açılımı ile Merkezi Kayıt Kuruluşu sermaye piyasası araçlarının kayden ihracının yapıldığı, hak sahibi bazında açılan hesaplarda sermaye piyasası araçlarının kaydedildiği, bunlar üzerindeki hakların izlendiği, kayıtlarına hukuki sonuçlar bağlandığı Kanunla bu görevi üstlenmiş bir merkezi yapıdır. MKK, veri depolama ve saklama hizmeti dışında Ar Ge merkezi kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği yazılım, sistem ve platformlarla yerli ve yabancı sermaye ve finans kuruluşlarına veri ve teknoloji hizmetleri sunmaktadır.

Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK),Türk Sermaye Piyasalarının Merkezi Saklama Kuruluşu olarak üyelerine saklama, veri depolama ve raporlama, kurumsal yönetim ve yatırımcı hizmetlerini sunmaktadır. MKK, ayrıca Ar Ge merkezi kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği yazılım, sistem ve platformlarla yerli ve yabancı sermaye ve finans kuruluşlarına veri ve teknoloji hizmetleri sunmaktadır.

MKK, ayrıca sermaye piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin ilgili taraflarca elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistem olan Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun (KAP) işletici kuruluşudur.

MKK sicil şifresi nasıl alınır?

MKK üyeleri aracılığı ile yatırımcılar için MKK nezdinde hesap açılmasını takiben sicil numarası oluşturulduktan sonra kısa mesaj (SMS) ve/veya elektronik posta (e-Posta) ile yatırımcının sistemde kayıtlı cep telefonuna/e-posta adresine şifre bilgisinin 444 0 655 numaralı AloMKK Yatırımcı Çağrı Merkezinden alabileceği yönünde bir bildirim gönderilir. Yatırımcılar, çağrı merkezi üzerinden talep ettiği zaman şifre bilgilerini oluşturabilmektedir.

Şifrenin bloke edilmesi ya da unutulması halinde 444 0 655 numaralı çağrı merkezinden şifrenin tekrar kullanılır hale getirilmesi ya da oluşturulması mümkündür.

MKK üyelik iptali nasıl yapılır?

Yönetmelik Değişikliği’ne göre, pay senedi dışındaki sermaye piyasası araçlarının kayden izlenmesinin sonlanması sonrasında üyelik iptali için üyenin yazılı olarak MKK’ya başvurması gerekmektedir.

MKK, veri depolama ve saklama hizmeti dışında Ar Ge merkezi kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği yazılım, sistem ve platformlarla yerli ve yabancı sermaye ve finans kuruluşlarına veri ve teknoloji hizmetleri sunmaktadır.

MKK’da Kayden İzlenen Kıymetler

Pay Senedi (Borsa İstanbul’da İşlem Gören)

Yatırım Fonu

Borsa Yatırım Fonu

Özel Sektör Tahvili

Finansman Bonosu

Banka Bonosu

Varant

Varlık Teminatlı Menkul Kıymet

Varlığa Dayalı Menkul Kıymet

Devlet İç Borçlanma Araçları (Yatırımcı Portföyleri)

Kamu Kira Sertifikaları

Özel Sektör Kira Sertifikası

Elektronik Ürün Senedi

Gayrimenkul Sertifikaları

Altına Dayalı Kira Sertifikası

Altına Dayalı Tahvil

Paya Dönüştürülebilir Tahvil

Dövizli Hazine Kira Sertifikası

Dövizli Hazine İç Borçlanma Senedi

MKK saklama hizmetleri

Yatırım/Saklama hesabı işlemleri

İhraççı, menkul kıymet ihraç ve hak kullanım işlemleri

Menkul kıymetlerin hak sahibi ve omnibus hesaplarda takip edilmesi

Kaydileştirilmiş menkul kıymetlerin takas ve saklama hizmetleri

SWIFT işlemleri

Ödünç Pay Senedi Piyasası ve Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu işlemleriyle ilgili hizmetler

Elektronik Ürün Senedi işlemleri

Kitle Fonlaması platformları işlemleri​

MKK’nın Veri ve Teknolojii Hizmetleri

MKK’nın AR-GE kimliği ile kendi iç kaynaklarını kullanarak geliştirdiği veri ve teknoloji platformları ve servisleri şu şekildedir;

e-YATIRIMCI: Yatırımcı Bilgi Merkezi

e YÖNET: Kurumsal Yönetim ve Yatırımcı İlişkileri

e GKS: Elektronik Genel Kurul Sistemi

e ŞİRKET: Şirketler Bilgi Portalı

e ÜRÜN: Elektronik Ürün Senedi Merkezi

e-VEDO: Elektronik Veri Deposu

e VERİ: Sermaye Piyasaları Veri Bankası

e-YBS: Yatırımcı Bildirim Servisi

e YKS: Elektronik Yönetim Kurulu

VAP: Veri Analiz Platformu

YRTS: Yatırımcı Risk Takip Sistemi​

Türkiye’de Merkezi Saklamanın Tarihçesi

​İMKB Takas ve Saklama A.Ş., 1992 yılında İMKB tarafından, İMKB bünyesinde mevcut piyasalarda gerçekleşen işlemlerin nakit ve menkul kıymet takasını sonuçlandırmak üzere yetkilendirilmiş merkezi takas ve saklama kuruluşuydu. Türkiye’de 1995 öncesine kadar İMKB Takas ve Saklama A.Ş. borsada işlem gören şirketlerin halka açık pay senetlerini kasalarında fiziken immobilize sistem adı altında üye bazında tutarken, 1994 krizi ile birlikte aracı kurumların iflas etmeleri sonucu Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 15.12.1994 tarihli kararıyla İMKB Takas ve Saklama A.Ş.’ye borsada işlem gören şirketlerin halka açık pay senetleri için yatırımcı bazında immobilize sistemi kurma görevi verilmiştir.

İMKB Takas ve Saklama A.Ş. 1997 yılında yatırım bankacılığı lisansı alarak İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) adını almıştır. Bu dönemde pay senetleri basılmaya devam etmiş, sermaye artırımlarında yeni pay senetleri bastırılmış ancak borsada işlem gören şirketlerin halka açık pay senetleri borsada alınıp satıldığında takasının kolaylaştırılmasını teminen immobilize sistem uygulaması çerçevesinde önce Müşteri Bazında Saklama, daha sonra Müşteri İsmine Saklama adı altında Takasbank’ta fiziken depolanması söz konusu olmuştur. Dolayısıyla pay senetleri için 28.11.2005 tarihine kadar geleneksel kıymetli evrak hukuku ve fiziki sistem hukuken varlığını devam ettirmiştir. Takasbank söz konusu görevi 28.11.2005 tarihine kadar sürdürmüştür.​