CNN Türk’te Hakan Çelik’in Hafta Sonu programına konuk olan tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türkiye’nin dış politikadaki konumundan eğitim sistemine, göç yönetiminden kültürel mirasın korunmasına kadar birçok konuya ilişkin dikkat çekici değerlendirmelerde bulundu. Ortaylı’nın yorumları hem Türkiye’nin bölgesel politikasına hem de iç tartışmalara yönelik kapsamlı bir perspektif sundu.
Lozan’ın Çerçevesi
Ortaylı, programda Lozan Antlaşması’na yönelik tartışmalara da değinerek, anlaşmanın ruhani konulara müdahil olmadığını vurguladı. Türkiye’nin laik bir devlet olduğunu hatırlatan Ortaylı, din ve devlet işlerinin kanunla birbirinden ayrılmış olduğunun altını çizdi. Ona göre Lozan’a ruhani anlamlar yüklemek bilimsel değildir ve politik tartışmalarda bu ayrımın doğru yapılması gerekir.
Heybeliada Ruhban Okulu ve Ekümeniklik Meselesi
Ruhban Okulu’nun yeniden açılması gerektiğini belirten Ortaylı, din adamlarının yurt dışından getirilmesindense Türkiye’de yetişmesinin daha doğru olacağını ifade etti. Ekümeniklik tartışmalarının artık kapanması gerektiğini söyleyen Ortaylı, bu unvanın kullanılmasının Türkiye açısından sorun teşkil etmediğini dile getirdi. Bu yaklaşımın hem dini özgürlükler hem de uluslararası ilişkiler açısından daha sağlıklı olacağını savundu.
"Türkiye’nin Suriye Politikasında Kontrol Bir Zorunluluktur”
Suriye meselesine de geniş yer veren Ortaylı, Türkiye’nin Suriye’yi “bir şekilde kontrol altında tutması” gerektiğini belirtti. Bunun emperyalist bir tutum değil, jeopolitik zorunluluk olduğunu söyleyen Ortaylı, bölgenin Türkiye’nin güvenlik öncelikleri açısından kritik olduğuna dikkat çekti.
"Netanyahu Görgüsüz Bir Deli"
Ortaylı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında sert ifadeler kullandı. Netanyahu’nun yargılanması gerektiğini ifade eden Ortaylı, İsraillilerin büyük bölümünün zaten onu dışladığını savundu. Netanyahu’yu “görgüsüz ve akılsız bir lider” olarak tanımlayan Ortaylı, İsrail'in bölge politikalarında “hizaya gelmesi” gerektiğini söyledi. Netanyahu’nun tavırlarını, uluslararası gerçeklikten kopuk ve tehlikeli bir siyaset anlayışı olarak değerlendirdi.
“Göçmensizliği Tartışmak Aklıselim Değildir”
Göç konusuna da değinen Ortaylı, sığınmacıların dışlanmaması gerektiğini ve Türkiye’ye sığınanlara kapı açmanın insani bir görev olduğunu ifade etti. “Göçmensizliği tartışmak akılsızlıktır” diyen Ortaylı, Türkiye’nin coğrafi konumu gereği göç almaya devam edeceğini ve bunun bir zorunluluk olduğunu vurguladı. Bu çerçevede göçün yönetilmesi gerektiğini ancak tamamen reddedilmesinin gerçekçi olmadığını söyledi.
"Dershaneler Tamamen Kapatılmalı”
Eğitim sistemine yönelik eleştirilerde bulunan Ortaylı, dershanelerin artık tamamen kapatılması gerektiğini savundu. Türkiye’nin ciddi bir ülke olduğunu belirten Ortaylı, eğitim kalitesinin dershanelerle değil, doğrudan okul sistemiyle iyileştirilmesi gerektiğini ifade etti. Dershanelerin mevcut haliyle eğitimde adaletsizlik yarattığını da vurguladı.
"Ayasofya’nın Restorasyonı Uzmanların İşidir”
Son olarak Ayasofya’ya dair görüşlerini paylaşan Ortaylı, yapının restorasyonunun yalnızca uzmanlar tarafından yapılması gerektiğini söyledi. Ayasofya’nın içinin çok kalabalık olmasının yapıya zarar verdiğini belirtti ve ziyaretçi sayısının sınırlandırılmasının doğru olacağını dile getirdi. Ona göre bu tarihi eser, yoğun turist trafiğiyle değil, bilinçli koruma anlayışıyla yaşatılmalıdır.
