Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre Anayasa Mahkemesi (AYM), Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 17. maddesinde yer alan aday sürücülüğe dair önemli bir hükmü Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.
Söz konusu düzenleme, aday sürücülerin ehliyetlerinin hangi şartlarda iptal edileceği ve yeniden belgelendirme sürecinin nasıl yürütüleceğinin yönetmelikle belirlenmesini öngörüyordu.
Mahkeme, bu yetkinin kapsamının belirsiz olması nedeniyle temel haklara müdahale niteliği taşıdığı kanaatine vardı. İptal kararı, dokuz aylık geçiş sürecinin ardından yürürlüğe girecek.
Mardin’den İtiraz: “Yetki Sınırları Belirsiz”
Kararın çıkmasına giden süreç, Mardin 1. İdare Mahkemesi’nin yaptığı başvuruyla başladı. Mahkeme, ek 17. maddede yer alan düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğunu belirterek AYM’nin denetimine başvurdu. Başvuruda özellikle, aday sürücünün hangi durumlarda belgesinin iptal edileceğinin açık bir şekilde kanunda yer almadığı vurgulandı.
İdare mahkemesi, ehliyetin iptal edilmesinin kişinin günlük yaşamını doğrudan etkileyen ciddi bir sonuç olduğunu hatırlatarak, böyle bir düzenlemenin yönetmeliğe bırakılmasının idareye sınırsız bir takdir alanı tanıdığına dikkat çekti. Bu durumun, temel hak ve özgürlüklerin kanunla düzenlenmesi gerektiği ilkesine aykırı olduğu savunuldu.
AYM: “Belirsizlik Temel Hak İhlaline Yol Açıyor”
AYM, yapılan başvuruyu değerlendirirken öncelikle araç kullanmanın kişinin özel hayatının bir parçası haline gelebilecek nitelikte olduğuna işaret etti. Mahkeme, aday sürücünün ehliyetinin yönetmelikle belirlenecek sebeplerle iptal edilmesinin, özel hayata saygı hakkı üzerinde doğrudan etkisi bulunan bir sınırlama olduğunu belirtti.
Bu nedenle, özel hayata müdahale niteliği taşıyan bir düzenlemenin açık ve öngörülebilir bir kanun hükmüne dayanması gerektiği vurgulandı. AYM, mevcut düzenlemede bu çerçevenin çizilmediğini, yönetmeliğe bırakılan alanın “sınırsız yetki” niteliği taşıdığını ifade etti.
“Kanunilik Şartı Yerine Getirilmedi”
Mahkemenin gerekçeli kararında, Kanun’un ilgili hükmünde iptal sebebi olabilecek eylemlerin açıkça sayılmamasına dikkat çekildi. Bu eksiklik nedeniyle aday sürücülerin hangi davranışlarının ehliyet kaybına yol açacağı belirsiz hale geliyor ve kişilerin hukuki güvenlik hakkı zedelenmiş oluyordu.
AYM’nin değerlendirmesinde şu unsurlar öne çıktı:
Kanunda iptal sebepleri açık bir şekilde tanımlanmadığı,
Tüm belirleme yetkisinin yönetmeliğe bırakıldığı,
Bu nedenle özel hayata yapılan müdahalenin "kanunilik" şartını karşılamadığı.
Karar 9 Ay Sonra Uygulanacak
Sonuç olarak AYM, söz konusu hükmün Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri düzenleyen 13. ve 20. maddelerine aykırı olduğuna karar vererek iptal kararı verdi. Ancak uygulamada ani bir boşluk oluşmaması adına kararın yürürlüğe girmesi için dokuz aylık bir süre tanındı. Bu süreçte kanun koyucunun yeni düzenlemeler yapması bekleniyor.
Bu iptal, aday sürücülük sisteminin geleceğine ilişkin önemli bir tartışmayı da beraberinde getiriyor. Yeni düzenlemenin, hem sürücü güvenliğini hem de temel hakların korunmasını dengeli bir şekilde yeniden tanımlaması gerekecek.
