Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin Hanehalkı Bütçe Araştırması sonuçlarını açıkladı. Verilere göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı harcamalarında en büyük payı yüzde 26 ile konut ve kira aldı. Ulaştırma harcamaları yüzde 21,6 ile ikinci sırada yer alırken, gıda ve alkolsüz içecek harcamaları yüzde 18,1 ile üçüncü sırayı aldı.
Bu üç kalem, toplam harcamalar içinde en fazla paya sahip alanlar olurken, sigorta ve finansal hizmetler yüzde 0,7 ile en düşük paya sahip kategori oldu. Eğitim hizmetleri yüzde 1,6, eğlence, spor ve kültür ile sağlık harcamaları ise yüzde 2,3 oranında pay aldı.
Düşük Gelirliler Temel İhtiyaçlara Yükleniyor
Araştırma, gelir düzeyine göre harcama alışkanlıklarının önemli ölçüde farklılaştığını ortaya koydu. Gelire göre sıralanan yüzde 20’lik gruplar içinde en düşük gelirli haneler (birinci yüzde 20), harcamalarının yüzde 33,2’sini konut ve kiraya, yüzde 30,4’ünü ise gıda ve alkolsüz içeceklere ayırdı. Bu iki kalemin toplamı, düşük gelirli hanelerin bütçesinin yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor.
Ulaştırma harcamaları ise bu grupta sadece yüzde 10,1 düzeyinde kalırken, eğlence, eğitim ve sağlık gibi alanlara ayrılan pay çok daha düşük seviyelerde seyrediyor.
Yüksek Gelirlilerde Ulaşım Ön Planda
Gelir düzeyinin en yüksek olduğu beşinci yüzde 20’lik grupta ise harcama yapısı daha farklı. Bu gruptaki haneler, en büyük harcamayı yüzde 26,6 oranıyla ulaştırmaya yaparken, konut ve kira harcamaları yüzde 22,1, gıda ve alkolsüz içecekler ise sadece yüzde 12,8 oranında kaldı. Bu da yüksek gelirli hanelerin yaşam standartlarının bir göstergesi olarak değerlendirilirken, lüks tüketim ve mobiliteye daha fazla önem verdikleri görülüyor.
Gelir Kaynağına Göre Harcama Dağılımları
TÜİK’in araştırması, hanehalklarının gelir kaynaklarına göre harcama tercihlerinde de belirgin farklar olduğunu gösterdi. Temel gelir kaynağı maaş, ücret ve yevmiye olan haneler, en çok harcamayı yüzde 24 ile konut ve kira için yaparken, ulaştırma harcamaları yüzde 23, gıda harcamaları ise yüzde 16,4 olarak gerçekleşti.
Buna karşılık, müteşebbis geliri ile geçinen haneler, ulaştırma harcamalarına yüzde 26,4 gibi yüksek bir pay ayırdı. Bu grupta konut ve kira harcamaları yüzde 21,6, gıda harcamaları ise yüzde 18,4 düzeyindeydi.
