AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Nihat Zeybekçi’nin, “Emeklilik yaşı çok düşük, gelecek nesillere ihanet olur” sözleri, emeklilik sistemine dair tartışmaları yeniden alevlendirdi. Zeybekçi, mevcut durumda bir düzenleme olmadığını ancak bu konuda adım atılması gerektiğini belirtince, çalışan kesimde “emeklilik yaşı artırılacak mı?” sorusu gündeme taşındı.
Bu açıklamanın ardından Hürriyet yazarı Noyan Doğan, konuyu sosyal güvenlik sistemi çerçevesinde ele alarak Türkiye’deki mevcut emeklilik uygulamalarını ve dünyadaki örnekleri değerlendirdi.
Elektrik Faturasında Yeni Dönem: Cep Yakacak!
Emeklilik Sisteminde Sürekli Değişen Kurallar
Doğan’a göre Türkiye’de emeklilik yaşı bugüne kadar defalarca değişikliğe uğradı. 1990’lı yıllarda yapılan reformlar, kimi dönemlerde yaş şartını kaldırırken kimi zaman da yeniden devreye soktu. Örneğin, bir dönem kadınlar 38, erkekler ise 43 yaşında emekli olabiliyordu.
Ancak 1999 ve 2008 yıllarında yapılan düzenlemeler, sistemin bugünkü şeklini belirledi. 1999 öncesinde sigortalı olanlar 5000 ila 5975 prim günüyle, kadınlarda 56, erkeklerde 58 yaşında emekli olabiliyordu. 1999-2008 yılları arasında sigortalı olanlarda bu oran 7000 prim günüyle, kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş olarak değişti.
Altında İddialı Hedef: 5 Bin Dolar Olacak!
2008 Reformu: Kademeli Olarak 65 Yaş
2008’de yürürlüğe giren yeni sosyal güvenlik yasası, emeklilik yaşını kademeli olarak yükseltti. Buna göre 2008’den sonra sigortalı olan bir erkek, 7200 prim günü tamamladığında 60 yaşında; kadın ise aynı gün sayısıyla 58 yaşında emekli olabiliyor. Ancak bu yaş sınırları 2048 yılına kadar kademeli olarak artacak ve hem kadınlar hem erkekler için 65 yaş seviyesinde eşitlenecek.
Bağ-Kur kapsamında çalışanlar için durum biraz farklı. 2008 sonrası sigortalı olan Bağ-Kur’lular, 9000 prim günü doldurduklarında erkekler 60, kadınlar 58 yaşında emekli olabiliyor. 2048 sonrası dönemde ise burada da her iki cinsiyet için yaş 65 olacak.
AK Parti'den Yeni Ekonomi Paketi
Dünyada Emeklilik Yaşı Nerede?
Türkiye’nin mevcut sistemine bakıldığında, emeklilik yaşı dünya ortalamasına yakın seyrediyor. Emekliliğin en geç olduğu ülkeler arasında Libya (70), İtalya, Hollanda, Yunanistan ve Avustralya (67) bulunuyor. ABD, Almanya, İngiltere ve Portekiz gibi ülkelerde yaş ortalaması 66. Daha erken emeklilik sunan ülkelerde ise yaş aralığı 55–63 arasında değişiyor; örneğin Sri Lanka’da 55, Endonezya’da 58.
Bu karşılaştırmalar, Türkiye’nin 65 yaş hedefinin küresel normlarla uyumlu olduğunu gösteriyor.
Sosyal Güvenlikte Asıl Sorun: Sürdürülebilirlik
Noyan Doğan, tartışmanın odağının yaş sınırından çok sosyal güvenlik sisteminin mali sürdürülebilirliği olduğunu vurguluyor. Türkiye’de şu anda 1.61 çalışan, 1 emekliye bakıyor; bu oran tarihsel olarak en düşük seviyelerde. Çalışan sayısının artmaması, prim gelirlerinin yetersiz kalması ve nüfusun yaşlanması, sistemin dengesini zorluyor.
Doğan’a göre Zeybekçi’nin çıkışı kısa vadede bir yasa değişikliğini işaret etmiyor. Ancak uzun vadede sistemin korunabilmesi için yeni bir yapısal reform ihtiyacı kaçınılmaz görünüyor.
Özetle, Türkiye’de emeklilik yaşı zaten kademeli olarak 65’e yükselmiş durumda. Bugün işe başlayan bir çalışan için erkeklerde 60, kadınlarda 58 yaş sınırı uygulanıyor. Bu nedenle Zeybekçi’nin açıklamaları bir “yaş artışı” sinyali olarak değil, sosyal güvenlik sisteminin uzun vadeli dengesine dikkat çeken bir uyarı olarak değerlendiriliyor.
Görünüşe göre, yakın zamanda emeklilik yaşında yeni bir değişiklik beklenmiyor; ancak sistemin sürdürülebilirliği için tartışmalar sürecek.
