Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), Çernobil Nükleer Santrali’ni çevreleyen dış koruyucu yapının yıl başında gerçekleştirilen insansız hava aracı (İHA) saldırısı nedeniyle artık radyoaktif maddeleri tam olarak tutma işlevini yerine getiremediğini bildirdi. Ajansın açıklaması, santralin uzun vadeli güvenliği açısından yeni endişeleri beraberinde getirdi.
Şubat Ayındaki Saldırının Ardından Yapılan İnceleme
Şubat 2025’te savaş başlığı taşıyan bir İHA’nın Çernobil sahasına isabet etmesi ve dış koruyucu kabukta hasara yol açması üzerine bölge detaylı incelemeye alınmıştı. Ukrayna, saldırının Rusya tarafından gerçekleştirildiğini açıklarken Moskova bu iddiayı reddetti. UAEA Başkanı Rafael Grossi, geçen hafta yapılan değerlendirmede koruyucu yapının “birincil güvenlik işlevlerini kaybettiğinin” tespit edildiğini aktardı. Buna karşın taşıyıcı yapıların ve izleme sistemlerinin kalıcı bir hasar almadığı bildirildi.
Geçici Değil, Kapsamlı Onarım Gerekiyor
Grossi, saldırının ardından bölgede yapılan geçici onarımların yeterli olmadığını vurguladı. Santral sahasının daha fazla bozulmanın engellenmesi ve nükleer güvenliğin uzun vadede korunması için geniş çaplı bir restorasyon sürecine ihtiyaç duyulduğunu belirtti. İHA saldırısı, 1986’daki nükleer felaket sırasında patlayan 4 numaralı reaktörün üzerine inşa edilen koruyucu yapıda bir delik oluşturmuş, kısa süreli bir yangına neden olmuştu.
1986 Felaketinin İzleri
1986’da yaşanan Çernobil faciası, Avrupa genelinde radyasyon yayılmasına yol açmış ve resmî kayıtlara göre 31 kişinin ölümüne neden olmuştu. Ardından bölgenin güvenli hale getirilmesi için yıllar süren çalışmalar yürütüldü. 2016’da tamamlanan mevcut koruyucu yapı, olası radyoaktif sızıntıları engellemek amacıyla tasarlanmıştı. Çernobil’in faaliyette olmayan son reaktörü ise 2000 yılında tamamen kapatılmıştı.
UAEA’nın son açıklamasında, saldırı sonrasında Kiev bölgesindeki radyasyon seviyelerinde artış gözlenmediği belirtildi. Bunun nedeni, zarar gören dış kaplamaya rağmen iç koruyucu kabuğun delinmemiş olması. Bu durum, olası bir nükleer sızıntının önüne geçilmesinde kritik rol oynadı.
Rusya’nın Nükleer Tesislerdeki Faaliyetleri Eleştiriliyor
Ukrayna ve Avrupa ülkeleri, Rus güçlerini Çernobil ve Zaporijya dahil olmak üzere kritik nükleer tesisler çevresinde “dikkatsiz ve riskli davranmakla” suçluyor. Rus güçleri, 2022’nin ilk haftalarında Çernobil bölgesini işgal etmiş, mart ayı sonunda ise geri çekilmişti.
Zaporijya Nükleer Santrali ise 2022’den bu yana Rusya’nın kontrolünde bulunuyor. Şu anda kapalı olan altı reaktörün ve kullanılmış nükleer yakıtların soğutulması için kesintisiz enerji gerektiği vurgulanıyor. Uzmanlar, elektrik kesintilerinin büyük bir nükleer felaket riskini tetikleyebileceği konusunda uyarıyor.
