Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Ekim 2023’te Diyarbakır’da katıldığı toplu açılış töreninde, kentin simge yapılarından biri olan Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nin müzeye dönüştürüleceğini açıkladı.
12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında askeri cezaevi olarak kullanılan yapı, artık kültür ve sanat etkinliklerine ev sahipliği yapacak. Erdoğan, “Son ziyaretimde Diyarbakır Cezaevi’ni boşaltıp kültür merkezi yapma sözü vermiştim. Sözümüzü tuttuk. Cezaevi boşaltıldı, restorasyon projeleri hazırlandı. İçinde müze, kütüphane ve kültür birimlerinin yer alacağı bu eserin şehrimize hayırlı olmasını diliyorum” ifadelerini kullandı.
Bu dönüşüm kapsamında, cezaevinde bulunan 270 tutuklu ve 170 personel başka cezaevlerine nakledildi. Dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, cezaevinin kapısına kilit vurdu ve anahtarı Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a teslim ederek yapının yeni döneme geçişini resmileştirdi.
Cezaevi etrafında terör olaylarına karşı önlem olarak kurulan, her biri 7 ton ağırlığında olan 2 metre genişliğinde ve 3 metre yüksekliğindeki beton bloklar 27 Ekim’de kaldırıldı.
Anı ve Etnografya Müzesi olarak hizmet verecek cezaevi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne devredildi. Yapının bir kısmı yıkılarak, bazı bölümleri ise güçlendirilerek korunacak. Toplam 49 bin 204 metrekarelik parsel alanına sahip olan yapının 16 bin 462 metrekarelik kapalı alanı kültür ve sanat amaçlı kullanılacak.
Askeri dönemlerde eklenen gazino ve lojman yapıları ile 1980 sonrası yapılan koğuş ve hücreler yıkıldı. 2023 yılında lazer tarama yöntemiyle detaylı şekilde belgelenen cezaevi, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından yürütülen restorasyon çalışmalarıyla 1980’deki orijinal haline kavuşturuluyor. Çalışmaların iki etapta tamamlanması planlanıyor.
